Η προοπτική παραχώρησης της καθαριότητας των δήμων σε ιδιώτες επανέρχεται δυναμικά στην τοπική αυτοδιοίκηση, άλλοτε ως μέσο αντιμετώπισης επειγόντων αναγκών και άλλοτε ως στρατηγική επιλογή. Η πίεση από τη μείωση προσωπικού, οι χρονοβόρες διαδικασίες πρόσληψης μέσω ΑΣΕΠ και η αυξανόμενη ανάγκη για καθαριότητα, ιδίως σε τουριστικές περιοχές, στρέφει ολοένα και περισσότερους δήμους σε εργολαβικές λύσεις. Παράλληλα, η «εύκολη» αυτή λύση δημιουργεί ισχυρές ενστάσεις από εργαζομένους και φορείς που επισημαίνουν τον δημόσιο χαρακτήρα της καθαριότητας ως στοιχείο κοινωνικής ευθύνης.
Οι λόγοι πίσω από την ανάθεση σε ιδιώτες
Με φόντο τις αδυναμίες μόνιμων προσλήψεων και τις αυξημένες απαιτήσεις της καθημερινότητας, δήμοι όπως η Κέρκυρα, η Γλυφάδα, τα Χανιά και άλλοι έχουν προχωρήσει σε ιδιωτικές αναθέσεις για την αποκομιδή απορριμμάτων και την καθαριότητα δημοτικών χώρων και σχολείων. Παρότι ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Λιβάνιος ανέφερε ότι «δεν υπάρχει περιορισμός προσλήψεων στα ανταποδοτικά», πολλοί δήμοι προκρίνουν τις εργολαβίες ως πιο άμεση και ευέλικτη λύση.
Υπέρμαχοι αυτής της κατεύθυνσης επικαλούνται:
- ταχύτερη ανταπόκριση σε ανάγκες,
- ευελιξία σε εποχικά φορτία,
- μείωση κόστους μέσω περιορισμού των μόνιμων προσλήψεων.
Οι αντιδράσεις και οι συνέπειες
Αντιδράσεις έχουν προκληθεί από εργατικά σωματεία και δημοτικές παρατάξεις, οι οποίοι καταγγέλλουν μειωμένη ποιότητα υπηρεσιών, ανεπαρκή έλεγχο από τους δήμους, εργασιακές συνθήκες «γαλέρας» για τους εργαζόμενους των εργολάβων και τελικά μεγαλύτερο κόστος για τον δήμο και τους πολίτες. Ειδικά σε κρίσιμες δομές, όπως τα σχολεία, η υγειονομική ασφάλεια καθιστά τη δημόσια διαχείριση αναγκαία.
Η φωνή των εργαζομένων
Σαφής είναι η θέση του Σωματείου Εργαζομένων Δήμου Αγίου Δημητρίου, το οποίο με ανακοίνωσή του στις 22 Μαΐου δηλώνει: «Ούτε ιδιώτες – Ούτε μερική απασχόληση». Καταγγέλλουν την πρόθεση της δημοτικής αρχής για μερική απασχόληση στις σχολικές καθαρίστριες, υποστηρίζοντας ότι η εργασία αυτή είναι διαρκής και ζωτικής σημασίας. Υπενθυμίζουν την προσφορά των καθαριστριών κατά την πανδημία και ζητούν προσλήψεις με πλήρη δικαιώματα, αξιοπρεπείς αμοιβές και διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα των υπηρεσιών καθαριότητας.
Η εμπειρία της ιδιωτικοποίησης
Η μέχρι σήμερα εφαρμογή των ιδιωτικοποιήσεων δίνει ένα ανάμεικτο στίγμα: σε κάποιες περιπτώσεις η κάλυψη αναγκών υπήρξε πρόσκαιρη και με περιορισμένα οφέλη, ενώ αλλού αναδείχθηκαν προβλήματα κακής διαχείρισης, ελλιπούς τεκμηρίωσης, αναθεωρήσεων συμβάσεων και διαφάνειας. Συχνές είναι οι ενστάσεις σε Οικονομικές Επιτροπές, όπως και οι νομικές εμπλοκές.
Η θέση της ΠΟΕ-ΟΤΑ
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων ΟΤΑ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την υποβάθμιση του δημόσιου χαρακτήρα των υπηρεσιών. Σύμφωνα με την ΠΟΕ-ΟΤΑ, η χρόνια υποχρηματοδότηση χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να διευκολυνθεί η είσοδος ιδιωτών, μεταφέροντας το οικονομικό βάρος στους πολίτες.
Το δίλημμα των δήμων
Η τοπική αυτοδιοίκηση βρίσκεται ενώπιον ενός δύσκολου σταυροδρομιού: η ανάγκη για άμεσες, ποιοτικές και βιώσιμες υπηρεσίες πρέπει να σταθμιστεί απέναντι στην υποχρέωση διατήρησης του δημόσιου χαρακτήρα. Η αντιμετώπιση της καθαριότητας δεν μπορεί να περιοριστεί σε αριθμούς και συμβάσεις, καθώς αφορά την καθημερινότητα, την υγεία και την αξιοπρέπεια των πολιτών.
Η μάχη για την καθαριότητα δεν είναι μόνο διαχειριστική – είναι βαθιά πολιτική και κοινωνική.
