Τα θερμικά ηλιακά συστήματα (ΘΗΣ) συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και αντικαθιστούν τις συμβατικές πηγές ενέργειας.
Η χρήση ηλιακών θερμοσιφώνων προσφέρει πολλαπλά οφέλη, όπως μείωση του ενεργειακού κόστους για τους καταναλωτές, περιορισμό των δαπανών για εισαγωγές καυσίμων, μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και ενίσχυση του ΑΕΠ και της απασχόλησης. Επίσης, η παροχή κινήτρων για την εγκατάστασή τους θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά αυτά τα οφέλη, χωρίς να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αυτά τα συμπεράσματα προκύπτουν από μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Τάσεις και προοπτικές του κλάδου κατασκευής θερμικών ηλιακών συστημάτων (ΘΗΣ) στην Ελλάδα», που παρουσιάστηκε την Παρασκευή στη γενική συνέλευση της Ένωσης Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας (ΕΒΗΕ).
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα ΘΗΣ υποστηρίζουν την εξοικονόμηση ενέργειας και υποκαθιστούν τις συμβατικές πηγές ενέργειας, είτε άμεσα είτε μέσω της παραγωγής ηλεκτρισμού, μεγάλο μέρος του οποίου εισάγεται, επιβαρύνοντας το εμπορικό ισοζύγιο. Ειδικότερα:
- Οι ποσότητες καυσίμων που εξοικονομούνται ετησίως εκτιμώνται μεταξύ 4,9 και 6,1 εκατ. βαρελιών ισοδύναμου πετρελαίου (boe).
- Το εμπορικό ισοζύγιο ενισχύεται κατά Euro299 έως Euro362 εκατ. ετησίως, με σωρευτικό όφελος σε βάθος 20 ετών που υπολογίζεται στα Euro3,8 έως Euro4,7 δισ.
- Οι αποφευγόμενες εκπομπές CO2 ανέρχονται σε 2,1 έως 2,8 εκατ. τόνους ετησίως, με το συνολικό οικονομικό όφελος από τα δικαιώματα εκπομπής CO2 να εκτιμάται στα Euro148 έως Euro197 εκατ.
Το 2023, η εγκατεστημένη ισχύς των ΘΗΣ έφτασε τα 4.018 MW, ενώ η ετήσια θερμική παραγωγή τους ανήλθε στις 3.772 GWh. Αυτή η παραγωγή ισοδυναμεί με ηλεκτρική ενέργεια που θα μπορούσε να προέλθει από μονάδες αιολικής ισχύος 1.730 MW, φωτοβολταϊκά 2.900 MW, ή θερμικές μονάδες 430 MW.
Τα ΘΗΣ υποστηρίζουν τους εθνικούς στόχους για τις ΑΠΕ, καθώς το 2022 κάλυψαν το 1,9% του συνολικού μεριδίου των 23,4 ποσοστιαίων μονάδων ΑΠΕ στην ακαθάριστη ενεργειακή κατανάλωση.
Η μελέτη περιγράφει τρία πιθανά σενάρια για την αγορά:
- Σενάριο Βάσης: Οι εγκαταστάσεις ΘΗΣ αντικαθιστούν παλιότερα συστήματα.
- Σενάριο Εφαρμογής Κινήτρων: Περιλαμβάνει επιδοτήσεις ή φορολογικές ελαφρύνσεις (500 ευρώ ανά νέο ΘΗΣ), με συνολικό κόστος 20 εκατ. ευρώ ετησίως.
- Σενάριο Ενισχυμένων Κινήτρων: Περιλαμβάνει επιπλέον προγράμματα, όπως το «Αλλάζω θερμοσίφωνα» του 2023, με κόστος 42 εκατ. ευρώ ετησίως.
Και στα δύο σενάρια κινήτρων, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα παραμένει θετικό, με κέρδη 0,4-0,8 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ ενισχύεται το ΑΕΠ και η απασχόληση.
Η μελέτη εξετάζει, επίσης, τη μείωση του ΦΠΑ στο 6% ή την πλήρη κατάργησή του, κάτι που θα μείωνε τις τιμές κατά 14,5%-19,4%. Παρά την απώλεια δημόσιων εσόδων (8,7-16,8 εκατ. ευρώ ετησίως), το όφελος για την οικονομία και την απασχόληση θα ήταν σημαντικό.
Επιπλέον στοιχεία:
- Το 2023, 62% της επιφάνειας ηλιακών συλλεκτών που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα εξήχθη, με την αξία πωλήσεων του κλάδου να φτάνει τα Euro344 εκατ. και τη συνολική συνεισφορά στο ΑΕΠ στα Euro351 εκατ.
- Οι πωλήσεις ΘΗΣ το 2023 σημείωσαν άνοδο, φτάνοντας τα 461.000 τ.μ. συλλεκτών, ενώ η συνολική εγκατεστημένη επιφάνεια στην Ελλάδα ανέρχεται στα 5,7 εκατ. τ.μ.
Συγκριτικά με την Ευρώπη, η Ελλάδα είναι δεύτερη σε εγκατεστημένη ισχύ ΘΗΣ, μετά τη Γερμανία, και κατέχει την πρώτη θέση ανά κάτοικο μετά την Κύπρο.
Το 2021, οι ηλιακοί θερμοσίφωνες ήταν η κύρια πηγή ζεστού νερού για το 35% των ελληνικών νοικοκυριών.
